Porty lotnicze od początku swojego istnienia były ważnymi obiektami w przestrzeni miast. Współcześnie są istotnymi elementami struktury transportowej i coraz częściej ogniwem węzłów multimodalnych, wpływających na rozwój sieci transportowej i systemu osadniczego. Wraz z rozwojem transportu lotniczego i dynamicznym wzrostem liczby osób podróżujących drogą lotniczą, infrastruktura lotniskowa i okołolotniskowa zaczęła wymagać coraz większych powierzchni. Niegdyś dogodnie, bo w małej odległości od centrum miast zlokalizowane porty lotnicze zaczęły być uciążliwe. Równocześnie coraz wyższa zabudowa wokół terenów lotnisk stawała się barierą dla ich dalszego rozwoju i bezpiecznego funkcjonowania. W przypadku wielu miast konieczne było podjęcie decyzji o zmianie lokalizacji głównego portu lotniczego oraz zamknięciu lub zmianie jego funkcji. Tak było w przypadku portów w Berlinie i Krakowie. Ze względu na skomplikowaną historię Berlina, po II wojnie światowej na jego obszarze funkcjonowało w różnych okresach kilka lotnisk. Aktualnie w jego granicach administracyjnych położonych jest pięć nieczynnych portów lotniczych (Johannisthal, Staaken, Gatow, Tempehof, Tegel). Decyzje o zakończeniu ich działalność podejmowano w różnym czasie. Najdłużej funkcjonującym było lotnisko Tegel, które zamknięto w listopadzie 2020 r., kiedy to cały ruch pasażerski przeniesiono na lotnisko Berlin Brandenburg. Lotnisko Czyżyny w Krakowie, którego eksploatację i dalszy rozwój uniemożliwiła rozrastająca się dzielnica Nowa Huta, zamknięto w 1963 r.
O ile problem zagospodarowania obiektów poprzemysłowych, ich rewitalizacji i nadawania im kolejnego „życia” doczekał się licznych opracowań, to w przypadku infrastruktury transportowej takich badań było znacznie mniej, a tylko nieliczne dotyczyły dawnej infrastruktury lotniczej.
Planowane działanie naukowe ma charakter badań wstępnych, których celem będzie rozpoznanie kierunków zagospodarowania terenów dawnych lotnisk i infrastruktury polotniskowej, ich uwarunkowań oraz odbioru społecznego, na przykładzie dwóch miast środkowoeuropejskich.
Zaplanowane badania mają umożliwić znalezienie odpowiedzi na następujące pytania:
1. Jak są zagospodarowywane dawne tereny lotniskowe i jakie czynniki o tym decydowały?
2. Jakie elementy krajobrazu transportowego zamkniętych lotnisk są nadal widoczne we współczesnej tkance miejskiej?
3. W jaki sposób można wykorzystać najcenniejsze elementy infrastruktury lotniskowej nadając im nową funkcje, a równocześnie zachowując ich cenne walory architektury przemysłowej?
4. Czy elementy nieużywanej infrastruktury transportu lotniczego są postrzegane jako walor dzielnicy/miasta i czy mogą być podstawą do budowania produktu turystycznego?
5. Jak turyści i mieszkańcy postrzegają turystyczne i rekreacyjne wykorzystanie obszaru i infrastruktury nieczynnych lotnisk?
(2024-11-05)
